Mô hình kinh tế chia sẻ có "đất sống" ở Việt Nam

Cho đến thời điểm này mô hình kinh tế chia sẻ (sharing economy) đã lan rộng ra nhiều lĩnh vực, từ vận tải, dọn nhà cho đến người giúp việc. Đây mô hình kết nối để những người tiêu dùng có thể tận dụng nguồn lực dư thừa của nhau - được đánh giá là mô hình đem lại giá trị kinh tế cao, tác động không nhỏ đến người tiêu dùng cũng như những doanh nghiệp kinh doanh kiểu truyền thống. Việt Nam được xem là một trong những thị trường tiềm năng của mô hình này.

Tạp chí Forbes (Mỹ) dự báo tổng doanh thu chảy trực tiếp vào túi của những người tham gia mô hình kinh doanh chia sẻ có thể lên hơn 3,5 tỉ đô la Mỹ trong năm 2015, với tốc độ tăng trưởng 30%.
Tại Việt Nam, sau khi mô hình kinh doanh taxi Uber vào Việt Nam, hàng loạt dịch vụ ứng dụng công nghệ trên smartphone đã ra đời.
Mới đây, Công ty Giaohangnhanh đã ra mắt ứng dụng gọi xe tải nhẹ, xe ba gác Ahamove, cho phép kết nối nhu cầu vận chuyển hàng hóa của khách hàng với tài xế xe vận chuyển nhằm tối ưu hóa thời gian và chi phí cho các bên.

Với Ahamove, khách hàng chỉ cần nhấp vào ứng dụng, đưa ra yêu cầu, ngay lập tức tín hiệu sẽ được chuyển đến những tài xế gần nhất (từ vài trăm mét cho tới tối đa 7km).
Tài xế nhận được yêu cầu với đầy đủ thông tin về khách hàng, hàng hóa, quãng đường, thời gian. Ngược lại, khi thuê vận chuyển, khách hàng có đầy đủ thông tin của tài xế, thời gian chạy xe thực thông qua bản đồ.
Ông Lương Duy Hoài - Tổng giám đốc Giaohangnhanh cho biết, khách hàng có thể đặt loại xe mình cần, nắm bắt thông tin về tài xế (điểm đánh giá, tên, số điện thoại, biển số xe...).
Khách hàng có thể chia sẻ hành trình của chuyến hàng để người nhận chủ động hơn trong việc chuyển hàng. Ahamove đang áp dụng mức phí 4km đầu tiên có giá 135.000 đồng, quảng đường tiếp theo được tính với nhiều mức khác nhau theo kiểu càng xa phí vận chuyển càng giảm.
Không chỉ vận tải, công nghệ này còn được ứng dụng vào dịch vụ chuyển nhà, tìm người giúp việc... Trước khi Giaohangnhanh giới thiệu Ahamove, ông Trần Chí Tâm, người sáng lập chuỗi bánh mì que Pháp BMQ đã ra mắt dịch vụ giúp việc nhà Taske.
Để sử dụng dịch vụ này, người dùng chỉ cần tải cài đặt ứng dụng Taske tại App Store, đăng ký tài khoản và yêu cầu các dịch vụ sửa chữa, giúp việc nhà, dọn dẹp, giặt ủi... trong danh mục có sẵn được liệt kê trong ứng dụng.
Taske sẽ định vị vị trí khách hàng (thông qua GPS), tính toán chi tiết thời gian đến và thông báo giá. Theo ông Tâm, khi tham gia dịch vụ Taske, người lao động không cần tìm kiếm khách hàng mà chỉ mở smartphone để nhận thông tin. Hiện Taske có gần 200 lao động tham gia dịch vụ này.
Cùng thời điểm này, Công ty FPT Telecom đưa vào vận hành ứng dụng viecnha (có thể tải trên iStore hoặc Google Play) nhằm cung cấp các dịch vụ lau dọn nhà cửa, giặt ủi quần áo, nấu ăn, chăm sóc trẻ... cho khách hàng ở TP.HCM và Hà Nội.
Cũng như Taske, khi khách hàng có nhu cầu vệ sinh nhà, chỉ cần cài đặt viecnha, đưa ra yêu cầu cần làm, đặt lịch hẹn giờ và điền thông tin liên hệ với gia chủ.
Khi thông tin được tiếp nhận, khách hàng sẽ biết trước được mức phí phải trả, thông tin và hình ảnh nhân viên sẽ đến làm, những đánh giá trước đó về nhân viên này.
Thị trường tiềm năng
Nhìn chung, đến thời điểm này, kinh tế chia sẻ chưa thực sự phát triển tại Việt Nam, mặc dù việc cho thuê những tài sản ít khi dùng hay bán những ổ bánh tự làm đã và đang tồn tại. Tuy nhiên, một khảo sát mới công bố của Công ty Nielsen cho thấy kinh tế chia sẻ có tiềm năng lớn để phát triển tại Việt Nam. Theo khảo sát, cứ bốn người Việt được hỏi thì có ba người cho biết thích ý tưởng về mô hình này. 76% cho biết sẵn sàng tận dụng các sản phẩm và dịch vụ chia sẻ. Chỉ có 18% từ chối chia sẻ tài sản cá nhân của mình.
Kết quả khảo sát cũng cho thấy tại Việt Nam, ba sản phẩm hàng đầu được sẵn sàng cho thuê để tăng thu nhập là sản phẩm điện tử, xe gắn máy, trang thiết bị điện. Trong đó, có 42% người được hỏi cho biết sẽ thuê các sản phẩm điện tử.
Đánh giá về mô hình kinh doanh này, các doanh nghiệp đều cho rằng rất tiềm năng và sẽ phát triển mạnh trong tương lai.
Theo ông Lương Duy Hoài, quy mô thị trường vận tải đường bộ tại Việt Nam là 7 tỷ USD/năm, trong đó, TP.HCM đứng đầu với doanh thu có thể đạt 700 triệu USD/năm, kế đó là Hà Nội với gần 600 triệu USD/năm.
Thị trường lớn như vậy nhưng tài xế xe tải vẫn chưa khai thác hết công suất, và hiện tại, đến 70% xe vận tải chỉ khai thác chiều đi, chiều về hầu như chạy xe không. Như vậy là rất lãng phí và khó hạ giá thành vận chuyển.
Đơn cử như với mô hình truyền thống, trước đây có vài trăm xe tải chuyển rau từ Đà Lạt về TP.HCM nhưng rất ít xe tận dụng được chiều về nên chi phí vận tải tăng cao.
Nhưng khi sử dụng ứng dụng này, tài xế có thể kiếm được khách hàng ở chiều về và khách hàng thì tiết kiệm được chi phí vận chuyển.
Nhận định của các doanh nghiệp là có cơ sở vì hiệu quả mang lại từ những dịch vụ này sau một thời gian ngắn là khá tốt. Sau 3 tháng chạy thử nghiệm tại TP.HCM, ứng dụng Ahamove đã giao thành công 3.000 đơn hàng, mang đến hơn 600 triệu đồng cho gần 100 tài xế.
Hiện tại, có hơn 1.000 khách hàng cài đặt Ahamove và doanh thu của tài xế tham gia dịch vụ này tăng từ 20 - 40% so với trước. Bởi, trước kia tài xế chỉ chạy một vài chuyến/ngày nhưng với Ahamove, có thể chạy tối đa lên 6 - 7 chuyến/ngày.
Tương tự, dịch vụ viecnha của FPT mỗi ngày nhận đến 200 lệnh đặt và có những người giúp việc làm đến 3 - 4 nơi mỗi ngày, còn dịch vụ Taske nhận khoảng 100 đơn hàng/ngày.
Từ hiệu quả của mô hình này, Taske đã phát triển thẻ "Taske chu toàn việc nhà” hướng đến khách hàng là nhân viên văn phòng, các cặp vợ chồng trẻ bận rộn công việc. Dịch vụ trọn gói này gồm sửa chữa, bảo trì thiết bị điện, nước, giúp việc nhà, giặt ủi với thời gian 3 tháng, 6 tháng và 1 năm.
Sau thời gian thử nghiệm viecnha, FPT đã kết hợp với Homecare 1080 và VNPT đưa thêm dịch vụ sửa chữa các thiết bị tại nhà như máy tính, điện lạnh, điện gia dụng, thi công điện nước... Có thể nói, dù còn mới mẻ song mô hình kinh tế chia sẻ đã có đất sống tại Việt Nam.